Mas Papo

Home - Actief - 28 oktober: Kerngedicht Nistelrode


Gedichten

Verhalen

Radio

Actief - Agenda

Diversen

Kerngedicht Nistelrode

In het kader van 15 jaar Bernheze werd het gedicht op een artistieke wijze door Hieke Stek samengevoegd met een fraaie foto van Jan Gabriëls en afgedrukt op canvas. Op zondag 17 januari 2010 heeft de schrijver Theo Langenhuijzen het doek, overhandigd aan Yvonne de Groot, directrice van de plaatselijke bibliotheek.

Zoals Brabantse teksten eigen is gaat het in dit gedicht onvermijdelijk over het harde leven op arme zandgrond (klapzand). Hoewel bodemvondsten onomstotelijk bewijzen dat het gebied rond Nistelrode - nederzetting in een bos, Nisseroi, zoals wij zeggen, op de landkaart de vorm van 'n vis – al 2000 jaar bewoond moet zijn, dateert het oudste schriftelijke bewijs van 1191. In dat jaar ondertekent Hertog Jan-I van Brabant een perkamenten akte waarin hij woeste 'gemeyne' gronden uitgeeft aan de bewoners van Nisterle (toenmalige benaming van Nisseroi) om te worden ontgonnen. De 'gemeynt' (gemeente in de huidige betekenis) kreeg hiermee het gebruiksrecht terwijl de Hertog het eigendomsrecht hield. Eigenzinnig, zoals unne Nisseroise zijn kan, had hij daar weinig zin in. Als een soort ZZP'er (zelfstandige zonder personeel) ploeterde hij achter z'n weefgetouw verder met de schering (lengte-) en inslag (breedtedraden) van het weefsel. Hoewel het dorp geen thuiswevers meer kent verdienen nog vele inwoners hun inkomen in de textiel, immers met Van Tilburg heeft Nisseroi de grootste zelfstandige modewinkel van Nederland in huis. In het gedicht vormen woorden als 'kant', '-schaar', 'zoom' en 'weefsel' - hoewel vaak in 'n andere betekenis gebruikt - de verweven verbinding met verleden en heden.

"Wonderkind noch oude meester zag er het licht", hier wordt een karaktertrek van de Nistelrodenaar subtiel omschreven. Ergens echt gepassioneerd voor gaan zit niet in het karakter, waar naburige dorpen hun sporthelden hebben, zoals Geffen met Ruud van Nistelrooy (what's in a name?), moet Nisseroi het doen zonder Olympische kampioenen of landelijk bekende kunstenaars. Wel heeft het dorp een aantal zeer geslaagde ondernemers voortgebracht, ongetwijfeld ook 'n product van eeuwenlang gesappel met klos en spoel op magere grond.

Het Nisserois veer is nog altijd een begrip bij de wat oudere Bernhezenaar. In vroeger tijden was in herfst en winter bij hevige regenval het kruispunt Heuvelstraat/Laar/Beekgraaf onbegaanbaar. Inwoners van His, Os en Uje, die de doorgaande weg gebruikten treiterden dan de omwonenden met de uitroep: "Hé wevers, haal het veer eens over!" Haal-Over was ook de naam van het blad wat meer dan 50 jaar in Nisseroi verscheen, maar helaas 3 jaar geleden ter ziele ging.

Rauw hei en brobbelbies zijn in het gedicht als zelfstandig naamwoord gebruikt maar zijn ook de namen van 2 buurtschappen. Brobbelbies is een moeras waar riet (bies) groeit en waar gas opborrelt in de vorm van luchtbellen (dialect: brobbels).

"Buitenbeen aan Bernheze's zoom", Nisseroi ligt aan de rand van de huidige gemeente Bernheze en hoorde ook in het verleden eigenlijk nergens bij. Omliggende dorpen in oostelijke richting als Schaijk, Zeeland en Uden behoorden eeuwenlang tot het Land van Ravenstein, een gebied dat godsdienstvrijheid kende.
Gezien vanuit westelijke richting vormde Nisseroi de grens van de Meierij met dat Land van Ravenstein.
Deze unieke positie heeft ongetwijfeld mede het eigenzinnige karakter van d'n Nisseroise mens bepaald.
Kleurrijk weefsel tenslotte is een associatie met de Molukse medebewoners die al meer dan 50 jaar verbonden zijn met de Nisseroise wevers.

Nistelrode

Eind 12e eeuw al deed de hertog ervan akte,
deze vage vissenvorm in schamel klapzand,
geen rivier die ooit tegen haar aankroop,
woeste heide kon ontgonnen worden.
Geen wever die 'n strobreed weghakte.

Eigenzinnig bleef hij bij schering en inslag,
karig stukloon gesponnen in de plaggenhut,
neergezet langs uitgesleten karrenspoor,
omringd door haar en rijke kinderschaar.
Samen tevreden. Wars van elk gezag.

Eeuwenlang bespot met een fabelachtig veer,
wonderkind noch oude meester zag er het licht,
gemoedelijk, gezellig en gastvrij voor
koude kant en verschopte vreemdeling.
Zonder klaver vier of varken aan de leer.

Ontworsteld aan rauw hei en brobbelbies,
buitenbeen aan Bernheze's zoom,
veer-krachtig, immer in gedachten
bij wie hier zijn laatste adem uitblies.
Waard om er eeuwig te willen leven,
dit kleurrijk weefsel in Brabants dreven.

Theo Langenhuijzen

Mas Papo dichter van Bernheze


Vorige Volgende

© Mas Papo 2019